18 / 520
18
Ислам ғылымхалы
ханиф етіп жараттым – деді»
4
– деп хабар берсе, бірде
ол: «Мен яһуди мен христиандықпен емес, жеңілдетілген
Ханифтікпен жіберілдім»
5
, – дейді. ҰлыЖаратушы адам
баласын ханиф яғни Ислам дініне лайық жаратқан.
Құранда:
«Ибраһим яһуди де, христиан да емес, бірақ
ол ханиф және мұсылман еді. Пұтқа табынушылар-
дан да емес-тін»
, – деп айтылады
6
. Барлық діндер ханиф
– тұп-тура дін болған. Бұл дін – адамның табиғатына
ауыр емес, керісінше жеңіл келіп, жүрекке жылы тиген,
жанын рақатқа бөлеп, бейбітшілік бесігінде тербеткен
кеңпейілділік діні.
Имам Ағзамның көзқарастары басқа ғалымдарға
қарағанда осы кеңпейілділік, жеңілдік дінінің болмысы-
на сай келгендіктен «Әбу Ханифа» делінген. Арабшада
«әбу» сөзі тек «әкені» ғана емес, сонымен қатар, «бір
нәрсеге иелік ету», «өкілдік» мағынасын да білдіреді.
Демек, сунниттердің арасында өзге мәзһабтарға
қарағанда Исламның рухына жақынырақ көзқараста
болып, Исламға өкілдік еткен.
Әбу Ханифаның жас кезінде негізгі қызыққан ілімі –
кәлам саласы. Кәлам – діннің иман негіздерін зерттейтін
ғылым. Куфа – Ирактың ең үлкен қалаларының бірі. Ол
жерде Исламдағы болсын, одан тыс болсын, әр түрлі
теріс ағымдар көп. Аса зерек Имам Ағзам жастайынан
сол ағымдармен пікір таластырып, ой жарыстырып өсті.
Бірде оған сол аймақтағы пұтқа табынушылар келіп, Ұлы
Жаратушы жайлы пікір таластырады. Сонда ол: «Сендер
4
Әбул Хусәйн Муслим ибн Хажжаж. Сахих, Станбул. 1973.
Жәннәт, 63.
5
Муснәд, 6, 116.
6
Әли Имран, 3/67.