100 / 152
гольді ішімдікке қарсы күресудің айрықша модельдеріне
жеке-жеке тоқталатын боламыз.
1. Американдық модель.
Бұл модельдің бас-
ты ерекшелігі – алкогольді ішімдік өндірісі мен
саудасына қатаң салықтық-фискальдық ауыртпалықтың
енгізілуі. Американдық модельді ұстанатын елдерде ал-
когольді өнімдерге деген салық жүгі шамадан тыс артық
болғандықтан, ішкі нарыққа арақ-шарап өндіру мен сату
іс жүзінде тиімсіз. Мұндай елдерде арақ-шарап өндірісі
көп ретте сыртқы нарыққа бағыт алады. Американдық
модельді ұстанатын елдер қатарына: АҚШ, Канада, Мек-
сика, Чили, Түркия жатады.
2 Мұсылмандық модель.
Мұсылман елдерінің көп-
шілігінде алкогольді ішімдік тұтыну, сату, тарату қатаң
түрде заңмен тыйым салынған. Жалпы Ислам дінінде ал-
когольді ішімдік ішу және сату харам саналғандықтан,
бұл елдердің халқы түгелдей салауатты өмір салтын
ұстанады. Мұндай елдердің қатарына Иран, Сауд Арабия-
сы, Кувейт, БАӘ, Пакистан т.б. жатады.
3. Қытайлық модель.
Қытайлық модельді ұстанатын
елдердің қатарына Қытай, Үндістан, Шри-Ланка, Вьетнам,
Тайланд, Корея, Непаль т.б. Оңтүстік Азия елдері кіреді.
Аталғанелдердіңсалт-дәстүрлеріндеалкогольді өнімдерді
тұтынуға қарсы көптеген ескертулер бар. Сондықтан
жалпы халық ішімдіктен мейлінше ұзақ тұруды жөн са-
найды. Сонымен қатар, мемлекет те елдің салауатты өмір
салтын дәріптейтін салт-дәстүрлеріне қашанда қолдау
жасап отырады. Мәселен, Қытай Халық Республикасын-
да арақ-шарап тұтыну мөлшері жылына орташа алғанда
жан басына шаққанда 50 грамнан ғана түседі екен.
4. Скандинавиялық (батыс еуропалық) модель.
Бұл
модельдің басты ерекшелігі – салауатты өмір салтын енгі-
зу үшін мемлекет пен қоғамның белсенді әрі жүйелі түрде
100
АРАҚ
Апатқа апарар үш індет