167 / 382
Хикмет
баспа үйі
169
тын басқа бір мәселе алдындағы адамды бағалау.
Өйткені, уағыздалатын адам болғандықтан оның
Аллаһ жаратқан абыройлы бір жаратылыс екендігін
естен шығармау керек. Уағызға егер иманнан бастау
керек болса, ештеңе білмесе де алдыңдағы адамға
жаратылысындағы негізгі қасиет жөнінен қарау ке-
рек. Мұның мағынасы - ашуланып, қатты айтудың
орнына
үмітпен,
кешірімділікпен
мейіріммен
қатынасу. Негізінде осылай істеу адамға қараудағы
мына негізгі көзқарасқа сай. Шайыр осыны баяндау
үшін:
«Гәуһәр жерге түскенмен, құны түспейді» - деген.
Құран Кәримнің адамды қадірлеген барлық аят
кәримәлерде де, оның осы негізгі мәніне басым көңіл
бөлінеді. Сондай-ақ аятта:َ
اَدَم
�َ�ْ� �
�َ�ْ �َ�َ�َ
و
«Біз, расында, адам баласына атақ, абырой бер-
дік...»
(Исра сүресі 70)
делінеді. Шындығында ол тек адам
болғаны үшін Құран Кәримде Аллаһ Тағаланың ха-
лифасы ретінде түсіндіріледі.
Иман және одан кейін келетін ізгі амалдар осы
негізгі абыройдың қажеттілігі. Иман мен салих
амалдардан мақрүм болу - осы негізгі абыройдың,
яғни адамдық қасиеттің шартын орындамау
мағынасындағы қорқынышы бар мақрүмдық және
төмендік. Амалдары жөнінен кемшілігі барлар да,
иманнан мақрұм болғакдар сияқты болмаса да,
аяушылыққа лайықты. Осындай мақрұмдыққа тап
болғандарға, қатардағы адамдар ашулануы мүмкін.
Алайда иманның құштарлығы, ләззаты және ке-