76 / 336
76
Cаңлақ cахабалар
– Бұл беретін үкіміңде жасаған алғашқы
әділетсіздігің, – деді. Сосын:
– Алдыңа келген халифа мен қарапайым халықтың
кез келген өкілін тең тұтпайынша, сен бұл лауазымға
лайық бола алмайсың. Әділ қазы халифаның емес,
Аллаһтың бұйрығы мен үкімін орындау керек
54
, – деп
заң алдында бүкіл адамдардың жауапқа бірдей тартылу
керектігін жария етті.
Мұсылман болса да, болмаса да – әркім хазірет
Омарға (р.а.) барып өзінің құқығының қорғалуын та-
лап етіп, шағымын айта алатын. Қарапайым халықтың
өкілдері келіп өздеріне тағайындалған әкімдер жайлы
еркін арызданатын. Хазірет Омардың (р.а.) өзі халықтан
үнемі арыздарын жазып, шағымдарын білдірулерін
сұрайтын. Ол:
– Мен әкімдерді сізге зұлымдық жасап,
ақыларыңызды жеу үшін тағайындамаймын. Олар-
ды сізге Исламды үйретсін, араларыңызда әділдікпен
үкім берсін, қажеттіліктеріңізді қамтамасыз етсін деп
тағайындаймын. Егер олар бұл міндеттерін дұрыс
атқармаса, маған хабар беріңіздер, олардың жазасын
берейін, – дейтін.
Бір күні халықтың арасынан біреу келіп, бір әкімнің
үстінен:
– Маған нақақтан нақақ жүз дүре соқты, – деп
шағым айтады.
Халифа мәселенің егжей-тегжейін сұрастырады.
Әкімнің дұрыс істемегендігі анықталғанда, Омар әкімді
шақыртып арызданған кісіге:
54
Байхаки, Кәнзул-уммаль, 3/181-ден М. Қандыхләуй,
Хадислерле хазірет пейгамбер ве асхабынын яшадыгы
муслуманлык, Истанбул, 1980, 2:684.