109 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
ҚҰРАННЫҢ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІНЕ КІРІСПЕ
Құранның тәсілі - сөйлемдердің құралуында сөздердің
таңдалуын өзіне тән түсіндіру тәсілі болып табылады. Сөздер
және синтаксис ережелері тілде өзгермесе де сөйлегенде не-
месе жазғанда бөлек-бөлек тәсілдерге ие болады. Мінеки,
мұғжиза болған Құран сөздері және сөйлем құрылымдары
жағынан арабшадан ауытқымаса да басқаларынан бір-
ден айырылатын өзіне тән сөз тұлғасына ие. Көпшілік
халық тарапынан осы тәсіл тақырыбының айқын еместігі
байқалғандығынан мәселені біраз ашықтауға тура келеді.
Ұқсасқұралдықолданғаншеберсуретшіменжаңасуретші
қолынан шыққан туынды арасындағы үлкен айырмашылық
бірден көзге шалынады. Бұдан басқа барлық өнерлерде де
жағдай осындай. Бұл - жаратылыс, қабілет, ұсталық, өнер
және әуестік мәселесі. Дәл сол сияқты сөзге шешен адам
мазмұн көркемдігімен тыңдаушының ақылын және жүрегін
баурап алғанда, әуестігі мен өнері төмен екіншісінің сөзіндегі
әлсіздік пен тиянақсыздықтар істі түсінетіндерге өзін бірден
көрсетіп алады.
Мәселені әлде де ерекшелеу үшін тілдердегі шешендік
ерекшеліктерін жалпылай емес, Құранның тілі болған араб-
шажағынан қарастырайық: Кейбір сөздердің әріптері бір-бір-
лерімен сәйкес болса да кейбірі сәйкессіз. Бұлбұлдың дауысы
менқарғаныңдауысыбірдейболмайтынындай, мысалы‚ екеуі
де бұлт мағынасына келетін (ғамам)
م
�َ�َ�
мен
ق
�َ�ُ�
(буақтың)
адамның құлағына естілу әсері екі басқа. Мағынасы ашық
111