153 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
Жеңістен қылыштарымыздан да қан ағып тұратын»
– деген екі тармақ өлең жолын былай сынға алған: “Сіз
жомарттығыңызбенжәнеқаһармандығыңызбенмақтанғыңыз
келеді. Бірақ сегіз жерде даңқыңа әлсіздік келтіргенсің: Же-
фенат – он саннан аз болған көптікті білдіреді, одан артықты
көрсету үшін жифан деуің керек еді.
Ғұрр
– маңдайдағы ақты
айтады, бәрін қамту үшін
бид
(ُ
�ْ�َ�ْ�َ
ا
) дегеніңде дұрыс бола-
тын еді. Леме’ан аз-аз, арт-артынан келген жарқырақтарды
білдіреді: (َ
�ْ�ِ�ْ�ُ�
) (жарқылдады) дегеніңде одан да күшті бо-
латын еді. Өйткені ишрақ үздіксіз. Дұханың (сәске уақыты)
орнына екінті уақыты дегеніңде тіптен күшті мақтаныш бо-
латын еді. Өйткені‚ қонақ таңертеңнен гөрі кеш боларда ке-
леді (бұрынғы өмірдің шарттарында мұның дұрысырақ екен-
дігі айқын). Қанның тамшылағандығын (َ
ْن
�ُ�ْ�َ�
) білдірдің‚
бұл аз өлтіргеніңді көрсетеді. Көп өлтірудің арқасында
қаһармандығыңды баяндау үшін (َ
��ِ�ْ�َ�
) деуің керек еді.
Сөйтсең қанның саулап аққандығы бейнеленетін еді т.б.
24
Мүшриктер Хазіреті Пайғамбардың (с.а.у) Құран уахи-
ынан бұрынғы тіл байлығын білетін еді. Сондықтан‚ олар-
дан ешбірі оның (с.а.у.) Құранды баяндағанына қарсы: «Бұл
Құран – Мұхаммедтің сөзі» демеген еді. Өйткені, Оның
сөздері мен Құран арасындағы үлкен айырмашылықты бі-
летін. Бұған қоса Оның (с.а.у.) өмірінде өлең, сөз және жа-
зумен шұғылданбағандығын да‚ тіпті‚ баян және шешендік
жарысы үшін құрған айтыс тойларына қызықпайтындығын
да білетін. Ол (с.а.у.) туралы білетін жалғыз жақтары - Оның
(с.а.у.) туралығы мен жақсы мінез-құлық иесі болғандығы
еді. Балалық шағы, жастық шағы және орта жастан асқан
піскен кезеңі туралықпен өткен, адамдарға өтірік айтпаған‚
адамдардан және дүниеден еш нәрсе күтпеген бұл кісінің
24
М. С. Рафи, Ижаз, 225-бет.
155