194 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
Физика:
Көкке көтерілген сайын ауадағы оттегінің мөлшері азай-
ып, ауаның қысымы әр 100 метрде 1 дәреже түскендігінен
тыныс тарлады. Сөйлеу мен көру қуаты қиындайды. Талу
жағдайлары пайда болады. 20 000 метрден өткенде арнайы
аспап болмаса тыныс алынбай‚ өлу халі туады. Сондықтан‚
биікте ұшқан кездерде тыныс алу аспаптары қолданылады.
Бұл шындықты Құран мына аят кәримәсында: «Аллаһ кім-
ді дұрыс жолға салғысы келсе, оның көкірегін Ислам үшін
кеңітеді. Аллаһ кімді адастырғысы келсе, оның көкірегін ол
бара жатқандай аспанға шығып тарылтып қояды»
(Әнғам, 125).
Геология:
Геология таулардың жер үстіндегі бөлігіндей мөлшерінің
жер астында да іргесінің болғандығын байқаған. Бұл жайлы
Құран: «Жерді бесік, тауларды қазық етпедік пе?»
(Нәбә, 6-7)
- деген. Өйткені‚ шатыр қазығының жартысына жуық бөлігі
жерге қадалаған. Тағы бір аят кәримада: «Оған тауларды
мызғымас қылып орнатты»
(Назиғат, 32)
дейді.
Атмосфера теңізінде жүзген жер шарының теңдігін
таулардың ұстайтындығы да мына аят кәримәда: «(…) Сен-
дерді (сілкініп) теңселтпесін деп жер жүзіне тауларды ор-
натты»
(Лұқман, 10)
- деп көрсетілген. Геологияда таулардың
іsostasy деп аталатын, жердің тепе-теңдігі заңының маңызды
бір элементі болғандығы бертін кездерде анықталған.
24
Ге-
офизикада “ыстық нүктелер” (hot spots) деп аталатын және
дүниеде 110 жуық деп белгіленген үлкен тау массалары бар.
Бұлар жер қабатының әрекетіне кедергі болып, жердің өте
тереңдіктерінен (мантодан) көтеріліп, жер қабатын тескеннен
кейін үстінде қатаю арқылы дерлік бір шеге түрінде қабатты
24
Уахидуддин Хан, 218 - бет, т.б.; М. Х. Языр, VІІ, 5532; С. Кутуб, «Фи Зи-
лалил-Құран», Нәбә сүресінің 7-ші аятының тәфсирінде.
196