73 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
Сол себептен жазылған немесе басылған мұсхафтарда уақыф
жерлерін көрсеткен бірнеше белгілер қойылған. Құран оқыған
адам бұл белгілердің нені көрсететіндіктерін білугежәне олар-
ды орындауға міндетті.
Мұсхафтардың көбісінде Сәжавәндиге (ө. 560/1164) қарап
белгілер қойылғандықтан, уақыф түрлерін оның бөлуіне
қарай қолға аламыз. Оған қарағанда, уақыфтың бес дәрежесі
бар. Бұлар рет-ретімен:
а) Ләзім
ә) Мұтлақ
б) Жәйіз
в) Бір түрмен жәйіз
д) Мәжбүрлік жағдайда рұқсат берілген уақыфтар.
1)
Уақфы-ләзім:
Тоқтамаса көзделген мағына өзгереді.
Белгісі тоқтайтын сөздің ең соңғы әрпінің үстіндегі мим
م
.
Мысалы:
(Әли-Имран, 7)
َ
ن
�ُ��ُ�َ �ِ �ْ�ِ�ْ �
ا
��َ
ن
�ُ�ِ�
َا
� �
و َا
م
�
ا
�
�
ُإ
�َ � �ِ
ْو
�َ �ُ �َ�ْ�َ �َ
و
аят кәримәсында
�
ا
�
�
إ
дегеннен кейін уақф-ы ләзім бар.
Осығанқараймағынасы: «ОныңұғымынАлла ғана біледі. Сон-
дай-ақ ғылымында озат болғандар: «Бұған сендік. Барлығы
Раббымыздың қасынан» - дейді». Бірақ‚ жоғарыдағы жерде
тоқтамаса мағына мынадай болады: «Оның ұғымын Аллаһтан
және ғылымда озат болғандардан басқа ешкім білмейді. Олар
былай дейді (…)».
2)
Уақфы-мұтлақ:
Мағына жағынан өзінен кейін келген
бөлімнен бастау (
ибтида
) жақсы көрінген және тоқтайтын
жерде мағынаның біткендігін білдіретін уақыф. Белгісі -
тоқтайтын сөздің соңғы әрпінің үстіндегі (
ط
).
75