70 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
аз еді.
Жазуда әріптерге кәдімгі нүкте қойылмайтын. Араб
әліппесіндегі 28 әріптің 15-інде белгі ғана бар еді. Қалған 13-
ін нұсқаумен ғана білуі мүмкін еді. Мысалы: б, т, с, н, и (
ب
ت ث ن ي
) әріптері (
ب
) пішінде бір ғана белгімен жазыла-
тын. Сондай-ақ ж, х, х (
ج ح خ
) әріптері де (
ح
) пішінде солай
жазылатын. Жоғарыда айтқанымыздай Хазіреті Осман за-
манында жазылған мұсхафтарға нүктелер қойылмаған.
41
Бұл
да сөздің Пайғамбарымыздан (с.а.у.) риуаят еткен қырағат
түрлерімен оқылуына мүмкіндік беретін. Нүктелеудің Ис-
ламнан бұрын болған-болмағаны даулы мәселе. Кейбіреудің
пікіріне қарағанда, нүктелеуді білсе де қырағаттарға жол
беру ойымен, Хазіреті Осман тарапынан жаздырылған имам
мұсхафта әдейілеп қолданылмаған. Шынында мұсхафтың
нүктеленуінен бұрын Мұауияның Тайфтағы һижри 51 тарих-
ты жазбасында нүкте қолданылған. Бұдан да алдыңғы тарих-
тарда да нүкте қоюдың сире қолданылғандығын дәлелдейтін
папирустардың табылғандығы айтылады.
42
Мұсхафтың нүктеленуіне алғаш рет һижрәттің 65 жы-
лында Абдұлмәлік Ибн Мәруанның (ө. 86/705) кезінде
аса қажеттілік болғаны үшін бастаған. Істің басталуында
харекенің орнына нүкте қолданылғандықтан, осы хареке қою
ісі ол уақытта накт‚ яғни нүктелеу деп аталған. Осы күн нүкте
қою болса‚ кейіннен жасалған.
Кәсра, фатха
және
дамма
се-
кілді белгілердің орнына мәтінді жазған сияның түсінен бас-
қа бір түспен нүктелер қойылатын. Фатханың орнына әріптің
үстіне бір нүкте, кәсраның орнына әріптің астына бір нүкте,
дамманың орнына әріптің алдына бір нүкте, сүкунның орны-
на екі нүкте қойылатын.
Бұл нүктелеу (яғни харекелеу) ісін алғашқы болып Әбул
72
41
Адил Кемал, Улумул-Құран, 57-бет.
42
М. Хамидуллаһ, Құран Кәрім тарихы, 51-52 беттер.