234 / 282
Хикмет
баспа үйі
- 235 -
Әнбия сүресінің 79-аят кәримәсында:
«Құстар мен тәсбих ететін тауларды Дәуітке бас идірдік.
(Мүны) істеген біз!»
- делінеді.
Жансыздардан кейін өсімдіктер келеді. Бұлардың су,
ауа және жарық сияқты кейбір қажеттіліктері бар. Жан-
сыздардан гөрі кемелдірек. Топырақтан сорып алған кейбір
химиялық заттарды, иләһи тәртіппен реттеп, түрлі түсті
гүлдер, жапырақтар және жемістер шығарады.
Одан кейін жануарлар келеді. Бұлардың өмірлік мәндері
өсімдіктерден де күрделі. Сол себепті қажеттіліктері де
көп.
Адамның зауалда да кәмілдікте де түсінігі кең. Бұл оның
иман міндетін арқалауының табиғи нәтижесі. Расында,
адамды менмендік, қиял, ой, дүниелік қүмарлықтар үнемі
ғапылдыққа жетелейді.
Хаж сүресінің 18-аят кәри асында осы төрт топтың ха-
лін жағдайына қарай қандай тамаша суреттейді:
«Көктер мен жердегілер, күн, ай, жұлдыздар, таулар,
ағаштар, хайуандар жөне адамдардың көбі Аллаһқа сәжде
еткенін көрмейсің бе!»
Демек, жанды-жансыз барлық әлем, иләһи тәртіпке
бағынады. Пайғамбарымыздың өзі тек ездеріне берілген
иләһи мүмкіндіктеріне қарай ғайыпты біле алады. Шәйх
Сағди Гүлстанында былай дейді:
Бір адам Хазіреті Яқубтан:
«Ей, жүрегі нұрлы, ақылды пайғамбар! Юсуфтың
көйлегінің иісін Мысырдан келе жатқанда білдің, неге
қасыңдағы құдыққа тасталған кезде оны көрмедің?» - деп
сұрайды.
Яқуб (аләйһиссәләм):
«Біздің Бұл мәселеде қол жеткізетін иләһи нәсіп,
найзағайдың жарқылы сияқты. Сол себепті ақиқат бізге
кейде көрінеді, кейде көрінбейді!» - деп жауап береді.