250 / 520
250
Ислам ғылымхалы
жердің «тартылыс» күші жайында да сөз қозғаған. Әл-
Бируни Жердің «тартылыс» күшін кейіннен дәлелдеген
Ньютоннан бірнеше ғасыр бұрын жердегі «тартылыс»
күшін былай деп дәлелдеген: «Жер айналып тұрса, онда
жер бетіндегі тау-тас, ағаш, жанды-жансыздар неге
ғарыш кеңістігіне құлап кетпейді» деп сұралса, былай деп
жауап беремін: Бұл жағдай жердің айналуына қатысты
жаңалығымызға қайшы емес. Өйткені, барлық нәрсе
жердің орталығына түсуде. Демек, жердің орталығында
тартылыс бар. Міне, жердегі осы «тартылыс» күші жер
бетіндегі барлық нәрсенің басқа жаққа құлап кетуіне
кедергі жасауда.»
284
Жердің айналу бағыты
﴿وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرّ مَرّ السّحَابِ﴾
«Тауларды көріп, оларды тапжылмай тұр деп
ойлап қаласың. Ал олар болса, бұлттардың көшуі
тәріздес жылжуда»
285
.
Адамдардың ақиқат аясында өмір сүрулері үшін
шырақ қылып түсірген қасиетті Құранның бұл аятында
Жердің тек айналуы ғана емес, сонымен қатар, оның
айналу бағыты да таңғаларлық білгірлікпен айты-
лып кеткен. Қазіргі заман ғылымының қол жеткізген
жаңалықтарының бірі – 3500-4000 м биіктіктегі негізгі
бұлт жиындарының қозғалыс бағыты әрқашан батыс-
тан шығысқа қарай болатыны. Ауа райын болжау үшін
284
Шабан Дөген, Мұсылман білім өнжиллери ансиклопедиясы,
51-бет. Стамбул.
285
Нәміл сүресі/88.