129 / 288
129
Дін мен Діл
Хужжатул-Ислам Әбу Жәғфар әт-Тахауи өзінің
мәшһүр «Тахауия ақидасында» былай дейді:
«Алла Тағала
шектеуліліктен, тіректер мен ағзалардан, құралдардан
пәк. Оны кейіннен жаратылғандар тәрізді алты жақ
(оң, сол, алдыңғы, артқы, жоғарғы, төменгі жақтар)
қамтымайды»
142
.
Абай бір өлеңінде Алланың мекенсіздігін меңзеп бы-
лай деген:
«Мекен берген халық қылған Ол Лә мәкан,
Түп иесін көксемей бола ма екен?
Және оған қайтпақсың оны ойламай,
Басқа мақсат ақылға тола ма екен?!»
143
.
Алла Тағала жайлы осы түсініктерді нақтылап
алғаннан кейін енді жоғарыдағы сұрақтың жауабы-
на оралайық. Құранның кейбір аяттары мен бағзы
хадистердегі Алла Тағалаға қатысты айтылған тура
мағынасы белгілі бір ағзаны немесе жаратылғандарға
тән іс-әрекеттер мен ерекшеліктерді білдіретін сөздерге
«мүтәшабиһ аят, хадистер»
(мағынасы анық емес аят,
хадистер) немесе
«Айатус-сифат», «Ахадисус-сифат»
(Алла Тағаланың сипаттарына қатысты аят, хадистер),
яки,
«ас-сифатул-хабария»
(хабари сипаттар – тек аят
хадистерде айтылған ақылмен біліне бермейтін Алланың
сипаттары) делінеді.
Мақаламызда бұдан әрі мұндай сипаттарға
«хабари
сипаттар»
деп көбірек қоладанамыз.
Ғұламалардың хабари сипаттарға байланысты
ұстанымдары негізінде екі бағытта өрбиді:
142
Әби Хафсин Сиражиддин Умар ибн Исхақ әл-Ғазнауий әл-
Һинди, Шархул ақидати әл-имамит-Тахауий, 88-бет.
«Дәрул-
Караз»
баспасы, Каир, 2009 ж.
143
Абай Құнанбаев, Қалың елім, қазағым, 153-бет.
«Атамұра»
баспасы, 2002 ж.