174 / 288
174
Дін мен Діл
отырған адамдардың қаздай тізіліп, тік тұрып қарсы алу-
ын жаны қатты қалайтын, тіпті, олардың осындай әуреге
түсіп жатқанын көріп сүйсінетін, елден үнемі осын-
дай құрмет күткен тәкаппар пенденің тозақтық екендігі
ескертілген. Яғни, бұл жерде кісіні тозақтық еткен қылық
– тұрып қарсы алу емес, жоғарыдағы хадистің
«қуантса»
деген сөзінен байқағанымыздай, өзге жандардың өзіне
осылай құрмет көрсетуін күткен пенденің өркөкіректік
пен тәкаппарлық ниеті. Әйтпесе, құрмет көрсету ниетімен
кісіні тұрып қарсы алудың – тозаққа апаратындай ауыр
күнә емес екендігі бесенеден белгілі.
Иә, пенденің елді өзінен төмен санау пиғылы,
өркөкірек ниеті – бұл адамның жандүниесіндегі рухани
дерт. Мұндай дерттің адамды тозаққа жетелейтіндігі
Алла елшісінің көптеген хадистерінде білдірілген. Мыса-
лы, пайғамбарымыз (с.а.у.):
««Кім де-кімнің жүрегінде
тозаңдай өркөкіректік болса, ол кісі жұмаққа
кірмейді»
223
деп тәкаппарлықты қатаң ескерткен.
Келген кісіні тұрып қарсы алудың үкімі жайлы
Имам ән-Нәуауий өзінің
«әл-Әзкар»
атты кітабында
былай дейді:
«Сырттан кірген кісіге құрмет ретінде
орыннан тұруға байланысты біздің таңдаған пікіріміз
мынандай: «Білім иесіне немесе тақуа, әулие яки сыйлы
т.с.с кісілерге құрмет мақсатында тұру – мұстахаб. Ал
көзбояушылық не ұлықтау мақсатында орыннан тұруға
болмайды. (Кісі кіргенде орыннан тұруға байланысты)
бұрынғылар (сәлаф) мен кейінгілердің (халаф) ісі осы
үлгіде жалғасып келеді»
224
.
223
Әл-имам Мухиддин Әбу Зәкәрия Иахия ибн Шәраф ән-Науауий,
Шарх Сахихи Муслим, 1,2-том, 275-бет. «
Дәрул-мағрифа»
баспа-
сы, Бәйрут, 2007 ж.
224
Әбут-Таййб Мухаммед Шәмсул-Хаққил-Азим әл-Әәбаадий,
Аъунул-Маъбууд Шәрху сунани Әби Дәуіт, 14-том, 99-бет.
«Дәрул-фикр»
баспасы, Бәйрут.