27 / 288
27
Дін мен Діл
болғандығы үшін басқаша амал жасаған. Сондықтан сөзі
емес, ісі негізге алынады.
Үшінші шарт:
Сахих хадис дәлел ретінде қабылдануы үшін хадисті
риуаят еткен кісі егер фақиһ, яғни шариғи мағыналарды
терең түсінетін әрі ижтиһадымен танылған адам болмаса,
ондай кісінің риуаят еткен хадисі – сол мәселеге байла-
нысты фиқһ ілімінде одан да тереңірек басқа бір адамның
риуаят еткен хадисіне қайшы келмеуі керек.
Демек, Ханафи мәзһабында ахад жолмен жеткен
сахих хадис діндегі жалпы ережеге және басқа сахих
хадиске қайшы келген жағдайда, хадисті риуаят ет-
кен кісілердің фиқһ ілімін меңгеріп-меңгермегендігі,
пәтуа
берумен
шұғылданып-шұғылданбағандығы
ескеріледі. Егер хадисті жеткізген кісілер фақиһ болма-
са, яғни, хадистердегі сөздердің шариғи мағынасын терең
түсінетін болмаса, ондай кісілер риуаят еткен хадисі –
басқа сахих хадистермен қайшылыққа түскен жағдайда
негізге алынбайды. Себебі, хадистерді сөзбе-сөз емес,
мағынасы бойынша риуаят ету жиі болғандықтан, ха-
дис сөздерінің шариғи мағынасын жетік түсінбеген адам
Пайғамбарымыз (с.а.у.) қолданған сөздің дәл мағынасын
білдіретін сөзді таңдап қолданбауы ықтимал. Ал бір
сөздің, тіпті, бір әріптің өзі дұрыс таңдалмаған жағдайда,
көптеген үкімдерге әсер етуі мүмкін. Сондықтан сахих
хадистер арасында қайшылық туған жағдайда, сөздердің
мағынасын жақсы түсінетін фақиһ рауилердің риуаяттары
негізге алынады. Ханафи мәзһабындағы осы ұстанымға
байланысты Әбу Ханифа мен әл-Әузағидың арасында
болған мына бір қызық оқиғаны бере кетейік:
Суфиян ибн Ъуиайна риуат етті:
«Әбу Ханифа мен
Әл-Әузағи Мекке қаласында Дарул-хаййатинде кездесті.