Дін мен діл 2

175 / 200

Дін мен Діл-2
175
мөлшерде дүниесінен өзіңе және балаңа жетерліктей
ал», – деген. Осы хадиске түсіндірме беру барысында
Имам ән-Нәуәуи: «Бұл хадис – шариғатта анық-айқын
көрсетілмеген кейбір мәселелерде әдет-ғұрыптынегізге
алуға болатындығына дәлел», – дейді235.
Кей ғалымдар «Ағраф» сүресіндегі ««وأمُر بالعرف»
аятын шариғатта әдет-ғұрыпты негізге алу керектігіне
дәлел етіп көрсетеді236. Фиқһ ғылымында оның ішінде,
әсіресе, Ханафи және Мәлики мәзһабтарында «әдет-
ғұрып» – шариғат үкімдерін шығару жолдарының бірі.
Арнайы, фиқһ ғылымында «әл-Ъадату мүхаккәмә (Әдет-
ғұрып – шариғат үкімін анықтайтын негіз етілді)»237 де-
ген өз алдына үлкен бір қағида түзелген. Бұл да жергілікті
әдет-ғұрыптың шариғатта маңызды орынға ие екендігіне
дәлел.
Ибн Нүжәйм де былай дейді: «Мынаны білгейсің:
Фиқһ ғылымында көптеген мәселеде әдет-ғұрыпты
назарға алады. Ол шариғат негізі ретінде есептеледі»238.
Дегенмен, бір мәселеде әдет-ғұрыпты, қалыптасқан
дағдыны негіз ретінде алуымыз үшін ол мәселе жайын-
да аят не хадис келмеген болуы керек. Егер, қандай да
бір мәселеде әдет-ғұрыпқа қайшы аят не хадис белгілі
бір үкімді бекіткен болса, онда ол мәселеде әдет-ғұрып
негізге алынбайды239. Имам Сарахси бір сөзінде: «Насқа
(Құран-хадис) қайшы келетін әдет-ғұрыптар негізге
алынбайды»240, – деген.
235 ән-Нәуәуи, Сахих Муслим шархы, «Китабуль ақдия», №1714-хадис
түсіндірмесі.
236 Ағраф – 199-аят.
237 Салих ибн Ғаним, «әл-Қауағидуль Фиқһиятуль Кубра», 338 бет.
Рияд.
238 Зинул ғабидин, әшбәһ уән Нәзаир: «алтыншы қағида» – 1/295 бет.
239 Али Хайдар, Дүрәруль Хуккәм Шәрху Мәжәлләтиль Әхкәм –
1/45 бет.
240 Салих ибн Ғаним, «әл-Қауағидуль Фиқһиятуль Кубра», 367 бет.
Рияд.