Дін мен діл 2

177 / 200

Дін мен Діл-2
177
1. Шариғатқа теріс әдет-ғұрып пен дағды (ъурф
фәсид). Аят немесе хадистегі айтылған үкімге және
исламның жалпы қағидалары мен рухына, өмірлік
пәлсәпасына қайшы келетін әдет-ғұрып, қалыптасқан
дағды. Бұлар қабыл етілмейді. Мысалы, ер кісілер неке
жүзігін алтыннан тағу, тойды арақ-шараппен өткізу,
пайызға қарыз ақша беру т.б.
2. Шариғатқа сай әдет-ғұрып, дағды (ъурф сахих).
Аят немесе хадиске және Исламның жалпы қағидаттары
мен рухына қайшы келмейтін әдет-ғұрып, қалыптасқан
дағды242. Мысалы ретінде қыз ұзату мен беташар той-
ын атап өтсек болады. Исламда да келін түскен үйдің
шама-шарқынша дастархан жайып көрші-қолаң мен
туған-туысты шақыруы сауапты іс243. Сахаба Абдрахман
ибн Ауф өзінің үйленгендігін айтқанда, Алланың елшісі
(с.а.у.) оған: «Бәрекелді! Бір қой сойсаң да, той-томалақ
жасап жібер»244, – деген. Осы хадистен кейбір ғалымдар
«келін түсірген кісіге дастархан жаю – міндет» де-
ген тұжырым шығарған. Алайда көпшілік ғалымдар оны
міндет емес, сүннет дейді245.
Ендеше, «беташар» тойы – Пайғамбарымыздың
үмбетіне айтып кеткен өсиетінің қазақи үлгісі десек те
болады.
242 Уһбәту Зухайли, Усулуль Фиқһ әл-Исләми – 830 бет.; Мухаммәд Әбу
Заһра, Усулуль Фиқһ – 273 бет.
243 Масули, Ихтияр – 4/189 бет.
244 Ибн Мәже, Уәлима – 1907;
Хамза Мұхаммәд Қасым, Манарул Қари шарху Сахихуль
Бухари – 5/119 бет.
245 Имам Нәуәуи, Рауздатут Талибин – 7/333 бет.;
Әл Маусуғатуль Фиқһия, уәлима – 45/234 бет. Кувейт.