140 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
бөлек-бөлек бөлімдерден тұрғанымен ол бір жиынтық іспет-
тес. Негізінде Оның әрбір бөлімі тәуелсіз жалғыздық (бірлік)
ұсынған кейбір бөлшектерден құралады. Әр бөлшектің бұл
бөлімде өзіне тән бір жағдайы бар. Қисса, заң, дау, бейнелеу
түріндегі бөлімдердіңбіріненекіншісінеқалайөткендігі, яғни
араларындағы үйлесімділік тәпсірлерде ерекше көрсетілген,
оларға қарауға болады.
«Кейбір надандар Құрандағы осы түсінік тұтастығының
маңызсыз және назар аударарлық жайт емес» деп ойлай-
ды. Тіпті мұның и’жаздың, негізгі ерекшеліктерінен екен-
дігін мүлдем түсінбейді. Бұларға жауап ретінде жазушы
қаламгерлердің сөздерін назар аудара зерттесін дейміз. Егер
өздерінде оларды зерттейтіндей жоғары мәдениеті немесе
әдеби зауқы болмаса, әдебиет сыншыларының олар туралы
айтқан сөздеріне құлақ салсын. Бұл сыншылар шешендердің
мақсаттарын жеткізуде жасаған қателерін көрсетіп және
баяндамаларындағы бөлімдердің тұтастықтан мақрұм екен-
дігін ашыққа шығарған. Осы жөнінен ақындар бір қасидада
бір мақсаттан екінші мақсатқа өтулерінде
су-и тахаллу-
спен
(бұзық, тұрақсыз өткел жасау) айыпталған. Жазушы-
лар, ғалымдар және авторлар бұл кемшілікті кетіру үшін
мақсаттарының біреуінен екіншісіне өтерде есімдік белгілер,
демеулік шылау қолдану (
إن
�
ا أ
��
)
*
, нөмірлеу, бөлімдерге
бөлу, тақыраптар қою жағына баруға мәжбүр болды. «Кітап
– түрлі бөлімдерге бөлінген. Бірінші бөлім мына тақырыпты
ішіне алуда т.б. Бұл бөлім де бірнеше баптарға бөлінген, бі-
ріншісі осылай., «Таңба», «өтініш», «нәтиже», «…ге келген-
де», «енді» түріндегі мағыналар осы сияқты.
19
*
Қазақ тілінде бұлардың мағынасы мынадай болуы мүмкін: Олай болса,
осылайша, демек, шынында және т.б.
19
Зәрқани, Мәнәхил, ІІ, 317-318 беттер
142