146 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
лы түсініктерін өзгертіп, түзетіп ең үлкен төңкерісті жасау-
да. Негіздеуші (құрушы) ең маңызды нүктелерді ақыл-естер-
ге орналастыру үшін әрине кейбір тақырыптарды қайталау
керек.
Құрандағы қайталаулардың әлбетте басқа да хикметтері
бар. Бірақ‚ осы жаздырғандарымыздың Құранның кемшілігі
емес керісінше, и’жаз (алдындағысын әлсірету) бенхикметтің
нақ өзі екендігін көрсетуге жеткілікті болғандығын ойлап‚
тақырыпты осыменен доғарамыз.
8) БАЯН ТӘСІЛІНІҢ ТҮРЛІЛІГІ
Құран Кәрімнің баян тәсілінің түрлілігі жөнінен ешбір
шешенде кезікпейтін байлық пен үстемдікке ие. Мұны мына
үш мысалмен түсіндірейік:
Жасалуын қалаған істі баян ету тәсілдеріндегі байлығы:
а)
Ашық әмір сөзімен
: “Аллаһ сендерге аманатты иесіне
қайтаруларыңды, адамдар арасында билік айтар болсаңдар,
билікте әділ болуларыңды әмір етеді ْ
�ُ�ُ�ُ�ْ�َ�
”
(Ниса, 58)
.
ә)
Бұйрық раймен қалау
: “Аллаһтан қорқыңдар, шын-
шылдармен бірге болыңдар”
(Тәубе, 119)
. “Өз үстілеріне алған
міндеттерін өтесін”
(Хаж, 29)
.
б)
Іс-әрекеттің жауапты адамдарға жазылғанын әмір
еткендігін білдірумен
: “Сендерге де сақтануларың үшін ораза
парыз етілді (жазылды)”
(Бақара, 183)
.
в)
Адамдарға жүктелгендігін білдірумен
: “Шамасы жет-
кен адамдардың Аллаһтың разылығы үшін Қағбаны хаж етуі
парыз (мойнына жүктелген)”
(Әли Имран, 97)
.
г)
Мүкәлләфтің ол іс-әрекетті жасағандығын білдіру-
мен
: “Талақ етілген әйелдер үш әдет (етеккір) өткенше күтеді
(َ
�ْ� �
�َ�َ�َ�
)”
(Бақара, 228)
. Бұл күтсін дегеннен гөрі шешендік түрі.
148