99 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
көріністер және дауыстар күйіндегі тарихи көріністер. Хи-
кая мен романдарда туындының бас кейіпкері уақыт пен ме-
кен үлкен маңызға болса‚ Құран қиссаларының бас кейіпкері
- өзінің айналасында өтіп жатқан оқиғалардағы адам емес‚
қиссаның нағыз кейіпкері - адамның сенім, мінез-құлықжәне
қылықтарына тығыз байланысты болған
тарихи заң
. Мыса-
лы: Қиссаның кейіпкері - Хазіреті Ибраһим мен қарсыласқан
адамдары емес, тәухид пен ширктің тарихи шындықтары. Не
Хазіреті Юсуф пен үй иесі емес, Юсуфтағы пәктік пен ама-
нат, әйелдегі шәуһәт пен опасыздық еді. Әсілінде Құрандағы
өмір - ұмытылмас кейбір тұлғалар арқылы баяндалады.
Бірақ‚ Құран тәсілі қиссаның кейіпкерлерін оқиғаның не-
гізгі тақырыбы қылуды лайық санамайды. Қиссалар - тек бір
жаққа ғанақарататынхикаялар емес, пікірдіжан-жақтыалға
ұсынушы қиссалар болып табылады. Құран оқиғаның өзіне
аудартқандықтан уақыт пен мекенді негізге алмайды, олар-
ды айтпайды. Өйткені‚ оқиғалардың ғибрат беру мақсатына
қызмет етпейтін ерекшеліктерінен сөз ету мәселені ұсақ-
түйекке айналдырып, қиссадан шығатын қорытынды пікірге
көлеңке түсірер еді.
Қиссалардың ең көп назар аудартатын ерекшеліктері
мыналар:
1)
Қайталау ерекшелігі
. Адам, Нух, Мұсамен
(алейһимүссәләм)
байланысты
кейбір
қиссалардың
қайталанғандығына тыңдаушы куә болады. Негізінде толық
қайталану жоқ. Сүренің жалпы мағынасы мен сөйлемдегі
байланыс себебінен ол қиссалар әр жолы басқа ерекшелікте-
рімен қосылып, өзгеше тәсілмен тілге тиек етіледі. Сондай-ақ
мұндай түрлі қосымшалар өзгеше ғибратқа жол ашады.
Қайталану - негізгі діни мақсаттың түрлі тәсілдерменен
уағыздалуы. Қатардағы мәселелер қайталанбайды. Мыса-
лы: Хазіреті Мұсаның туылуы мен сол кездегі іске асқан
101