25 / 520
25
Ислам ғылымхалы
Имам Мұхаммед ибн Хасан әш-Шәйбани (ө.189/805),
Имам Зуфәр ибн әл-Хусәйл бин Қайс (ө.158/775), Хасан
ибн Заид әл-Лу´луи (ө.184/800).
Ол күн сайын шәкірттерімен фиқһ жайлы
пікірлесетін. Шәкірттері өзіндік пікір-көзқарастарын
жасырмай, қысылмай айтушы еді. Кейде Әбу Ханифа
бір мәселе жайлы фәтуа беріп, үйіне келгенде түні бойы
Құранды түгелдей қарап шығып, өз үкімінің дұрыс яки
бұрыстығын қайта тексеретін. Хадистерге қарап, ойын
саралап, нақыл мен ақыл таразысына тартатын. Егер
берген үкімінде қателік кетсе, дүйімшәкірттерінің алдына
шығып, қателігін мойындап, дұрысын дәлелдейтін.
Ақиқатқа келгенде еш нәрседен қаймықпады. Оның дәріс
алқасы «ақиқаттың ауылы» еді.
Имам Ағзам мәзһабы тек өзінің көзқарастарын
білдірмейді. Жоғарыда айтқандай, оның шамамен
бес мыңдай мүштәһид шәкірттері болған. Мүштәһид
– фиқһ саласындағы білгір жаңа заман талаптарына
сай үкім шығаруға шамасы жететін адам. Сондықтан
Имам Ағзам мәзһабы – осындай ғұламалардың ислами
көзқарастарынан туған ақиқат жолы.
Имам Ағзам өте діндар кісі болғандықтан,
кішіпейілділік пен тақуалықты бәрінен жоғары санай-
тын.
Бірде оған біреу: «Сен менің иемсің», – дейді.
Сонда ол: «Аллаһ Тағалаға ант етейін, мен сенің берген
абыройыңнан әлдеқайда беделдімін», – деп жауап береді.
Мен Аллаһтың пендесімін. Бұдан өзге биік лауазым
болар ма?! Оның тақуалығы жайлы ғибратты әңгімелер
көп айтылады. Бірде ол базарда жүргенде екі адамның
әңгімесін құлағы шалады. Әлгі екі адамның бірі жол-