166 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
а)
Сөзіндегі жәмийеті:
Құранның сөздері ерекше бір тәсілмен орналасқаны сон-
ша‚ әр сөзінің‚ әр сөйлемінің‚ әр әрпінің‚ тіпті‚ кейде бір
сүкунның түрлі тұстары болады да‚ әр тыңдаушысына өзге
терезелерден үлесін береді. Мысалы:
��َ�ٍّ �َ�َ�ْ�ُ�ِ�
ى
�ْ�َ�ُ �ْ� �
��
و ا
(Йәсин, 38)
*
сөйлеміндегі (
ل
)
әрпі араб тілінде иеленуді, қатынасуды білдіретініндей, кей-
де (
�َ�ِ
ا
) (ә, а күйі жөнелу жағдайы)‚ кейде (
�ِ�
) (де, да күйі,
табылу жағдайы) мағыналарында қолданыла алады.
Өйткені,
мүстәқарр
, әрі мекен‚ әрі уақыттың аты ретінде орналасқан
жері немесе орналасқан уақыты мағыналарының біріне келеді.
Халық аят кәримәдағы ٍّ
�َ�َ�ْ�ُ�ِ�
сөзін, (ٍّ
�َ�َ�ْ�ُ� �َ�ِ
ا
) (өзі орна-
ласатын жеріне) мағынасында түсініп, күннің күндердің бі-
рінде саяхатын аяқтап‚ өз жеріне жетеді деп түсінеді. Аллаһ
Тағаланың күнмен байланысты қылған үлкен нығметтерін
ойлап‚ Оған шүкіршілік етіп, ұлықтайды.
Бір ғалым болса (
�َ�ِ
ا
) мағынасында түсініп, бірақ‚ күнді
жалғыз бір шам емес, бұдан басқа көктем және жаз тоқыма
станогында тоқылған Раббыға тән тоқыманың бір шөлгірі,
күндіз бен түн парақтарында жазылған құдайы хаттардың
сиясы және нұрдан сия сауытын көз алдына келтіріп, күннің
көрінген қозғалысының әлемдегі жүйенің‚ тәртіптің белгісі
болып‚ ол жүйені нұсқағандығын ойлап ұлы Жаратушының
өнерінің алдында: «Не деген әдемі және нәзік жүйе!
Машааллаһ!» - деп сәждеге барады.
Астрономиямаманына (
�ِ�
) мағынасындамынадайшабыт
береді: Күн өз орталығында және соның айналасында серіппе
секілді қозғалатын жүйесін Аллаһтың әмірімен қозғалтады.
Ол да осылайша үлкен бір сағатты жасап‚ басқарған Жа-
*
Күн де өз тұрағына қарай жүзіп барады.
168