168 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
және негізгі принциптерін, ішкі жан дүние мен рухани
өмірдің әр түрлі дәрежелерін қамтыған және осыншалықты
түрлі‚ бір-бірінен кереғар мәселелерді қолға алумен кез-кел-
ген бір шатасушылыққа, тұрақсыздыққа жол бермеуі – ора-
сан зор иғжаз жүесінің жұмысы болуы мүмкін.
Ия, адам және адамның міндеті, әлем және әлемді
Жаратқанның, көктердің және жердің, дүние мен
ахіреттің, өткен мен келешектің, басы да жоқ‚ аяғы да
жоқ жалпы мәселерін қамтумен бірге, жеу, жату, сөйлесу
әдебінен, адамның қабірге кіруінен, ол жерде кездестіретін
жағдайлардан, жәннәт пен жәһәннамның тұрғындарынан,
жаратылыстың басталуындағы көктердің тұман болуы-
нан, әр жандының судан жаратылуынан, дүниенің сынақ
үшін ашылып-жабылуынан, әлемнің денелерінің шексіз
кеңістікке таралып қияметтің қопарылуына дейін адамзат
тарихында да болса; Хазіреті Адамның денесініңжаратылып‚
періштелердің оған сәжде етуінен, екі ұлының ұрысынан,
Нұх топанынан, Перғауынның суға тұншығуына дейін,
көктердің және жердің біртұтас (
ретк
) күйінде болғаннан
кейін айырылуынан, әлемнің кеңейтілуіне және олардың
қияметте Құдайдың құдіретімен түрілуіне дейін, әр адамның
саусақ ұштарындағы өзгешеліктен, өлгеннен кейін қайтадан
сол түрде жаратылуына дейін… нелер туралы айтылуда.
6
Өйткені‚ Құран исми ағзамның (Аллаһтың ең ұлы есімі)
және Оның әр есімнің ұлы мәртебедегі көрінісінен келуде
және барлық болмысты қамтығанының өзімен әлемге сыйма-
уда. Мұны бір дәрежедей түсіну үшін ең бірінші ойға келетін
мына аят кәримәлардағы түрлілікке қараңыз:
«Бір Аллаһтан басқа Құдай жоқ‚ ОЛ мәңгі тірі әрі күллі
болмыстың меңгерушісі. Ол қалғымайды, ұйықтамайды;
көк пен жердегінің баршасы Аллаһқа тән. Оның құзырында
6
Б. Сайд Нұрси, «Сөздер», 141 - бет.
170