33 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
(с.а.у.) пайғамбарлығына дәлел, оны ойланғандар үшін ғибрат
әрі таңғаларлық‚ әрі қайрандық туғызатын сирек нәрсе неме-
се һидаят дәлелдері.
Аяттың
көпше түрі -
ааят
немесе
ай
. Аяттың соңғы сөзі -
екі аятты бір-бірлерінен айырғандығы үшін
фасыла
(айырған)
делінеді. Бұл фасыла сөзінің соңғы әрпі -
харфул-фасыла
де-
лінеді.
Фасыланың
көпше түрі -
фәуасил
. Құран сүрелерінде
шектеулі түрде фасылалар бар. Мысалы: Йәсин сүресінің фа-
сыла әріптері
нун
мен
мимнен
ғана тұрады.
Құранның кейде бір аят кәримәдан аз немесе одан да көп
бөлігі -
тәжәууз
(кеңшілдік, астарлы сөз) бейнесімен аят деп
аталатыны да бар. Ең ұзын аят көбінесе мұсхафтарда толық
бір парақ қамтыған
мұдайәнә
аяты
(Бақара, 282)
. Ең қысқа аят
�َ� �
��
و َا
(Дұха, 1)
сөзі болып табылады. Ал, әріптен болса, бір
аят саналған
Йәсин
болып табылады
(Йәсин, 1)
. Құранда 77 934
сөз бар.
Құранның аяттарға бөлінуі ижтиһадпен немесе қияспен
жасалмай, Шариғ (Аллаһ шариғатты белгілеп‚ бекіткен) тара-
пынан
тәуқифи
түрде білдірілген. Яғни, қазіргі қолымыздағы
қасиетті мұсхафтардағы сүрелердің аяттары, әріп-әрпімен Ха-
зіреті Пайғамбарға (с.а.у.) Жәбірейілдің білдіргені бойынша
орын алған және орындары өзгертілмейді. Сондай-ақ түскен
әр аяттың қай сүренің қандай бөлігіне қойылатындығын
тек Аллаһ өзі білдірген. Хазіреті Пайғамбарымыз (с.а.у.)
Құранныңәрсүресіннамаздарда,уағызжәнежолкөрсеткенде,
үкім берген жағдайларда қаншама рет оқыған және әр жылы
Рамазанда Жәбірейілге оқып отырған. Бұлардың барлығы
Құрандағы қазіргідей рет-қатарымен болған. Сол себептен
де, мысалға
Йәсин
бір аят кәримә болып есептелсе, оған ұқсас
Тасин аят деп саналмаған. Мысалға Рахман сүресінде
“әр-Рах-
ман”
немесе
“Мүдһәммәтан”
секілді бір сөзден тұратын аят
кәримәлардың болғаныол туралыпайғамбарғажеткенімен біз
35