Әбу Ханифа және ханафи мәзһабы

288 / 400

288
Әбу Ханифа және ханафи мәзһабы
жеткізген хадиске қатысты айтылады. Біз сөз етіп
отырған топтағы риуаятшылардың саны кем дегенде
әр тізбекте үш адамнан немесе одан көп болуы тиіс.
Олай болса, мутауатирдің шынайылығында
күмән жоқ. Егер қандай да бір хадис, яки, оқиға му-
тауатир тізбегі арқылы жеткен болса, оған сөзсіз сену
керек, Ислам шариғатында мұны көзбен көргендей
нақты дәлел ретінде қабылдаған. Мысалы: намаз
ракаттарының саны, намаздың саны, зекеттің мөлшері
секілді парыздар осы мутауатир тізбегімен жеткендігі
нақты дәлелденген. Құран кәрім де осындай мутауатир
тізбекпен жеткен515. Мутауатир хадиспен амал ету –
парыз, оны мойындамау күпірлік болып саналады516.
2. Мәшһүр хадис
Мәшһүр хадис– сахабалар кезеңінде бір немесе
екі сахаба риуаят еткен, одан кейінгі (табиғин және
атбау-табиғин) уақытында мутауатир тізбегімен
жеткен хадис517. Мәшһүр хадистің мутауатирден
айырмашылығы мынада: Мутауатир хадисте хадистің
сол рауилерге (жеткізушілерге) тән екендігіне ешкім
күмән келтіре алмайтын әрі Пайғамбарымызға (саллаллаһу
аләйһи уә сәлләм) тән екендігіне де күмән жоқ. Ал мәшһүрде
Пайғамбардан риуаят еткен сахабаға тән екендігі күмән
тудырмағанымен, Пайғамбарымыздың өз аузынан
шыққан-шықпағандығына қатысты сәл де болса күмән
шақыратын ықтималын жоққа шығара алмаймыз518.
515 Паздауи, Усул, 2-т., 681-б.
516 Сарахси, Усул, 1-т., 292; З. Шағбан, Усулул-фиқһ, Анкара, 1990,
68-б.
517 Сарахси, Усул, 1-т., 292-б.
518 З. Шағбан, 68-б.