338 / 400
338
Әбу Ханифа және ханафи мәзһабы
мен әхлі-кітап кәпір ретінде қабылданған
599
. Бұған
қоса, Құранда шындықты тілімен мойындаудың бір
өтеуі ретінде, әхлі-кітаптан кейбіреулерінің жан-
натпен сүйіншіленгендігінің білдірілуі
600
тілмен
айтудың иманға қажетті талаптардың бірі екендігін
көрсетуде
601
.
Адамдар мақұлдау-мойындау тұрғысынан 3
дәрежеге бөлінеді: 1. Аллаһ тағаланы әрі Одан келген
нәрселерді һәм тілімен һәм жүрегімен мойындайды;
2. Жүрегімен қабылдап, тілмен айтпайды; 3. Тілімен
мойындайды, бірақ жүрегімен бекітпейді. Кім һәм
жүрек һәм тілімен мойындаса, ол Аллаһ тағаланың
әрі адамдардың алдында мүмин. Жүрегімен мойын-
дап, тілімен айтпағандар Аллаһтың алдында мүмин,
адамдардың алдында кәпір. Бұл кісінің жүрегімен
иланғанына қарамастан, тақия жасау арқылы, яғни
өзіне келетін зияннан сақтану үшін иманын жасырып,
тілімен күпірлікті айту жағдайына қатысты
602
. Жұрт
иманын жасырғандықтан, оны кәпір санағанымен
Аллаһтың алдында мүмин болып табылады. Ал тілімен
айтып, жүрегімен бекітпегендер мұсылмандардың ал-
дында мумин саналдғанымен, Аллаһ тағаланың алдын-
да кәпір
603
.
599
«Мұнафиқун» сүресі, 1-аят, «Бақара» сүресі, 146-аят, «Әнғам»
сүресі, 20-аят.
600
«Маида» сүресі, 85-аят.
601
Бәззәзи,
Манақиб
, 2-т., 201-202-б.
602
Бұған Аммар ибн Ясирдің мысалын беруге болады. Өйткені
оны мүшріктер қинаған кезде тілімен күпірлікті айтқан бола-
тын. Пайғамбарымыз оның жүрегіндегі иманының беріктігін
білгендіктен бетіне басып, сөккен жоқ.
603
Беязизаде,
Имамы Азам Ебу Ханифенин итикади гөрүшлери,
119-122-б.