339 / 400
339
Әбу Ханифа және ақидалық көзқарастары
Әбу Ханифа «әл-Алим уәл-мутааллим» атты
кітабында «Иман жүрекпен бекіту, мағрифат (дәлелмен
білу) және оны тілмен айтудан тұрады. Ал Ислам –
пенденің Аллаһты Жаратушы Ие деп танып, тілмен
айтуы, Оған терең иманмен илануы. Бұлар сөздік
тұрғыдан әр түрлі болғанымен, екеуінің мағынасы бір.
Оның мағынасы – иман. Өз кезегінде Ислам «берілу»
және Ұлық Аллаһтың бұйрықтарына мойынсұнуды
білдіреді»
604
, – дейді. «әл-Фиқһул-акбарда» сөздік
тұрғыдан иман мен Ислам бір-бірінен бөлек дегенімен,
имансыз Исламның, ал Исламсыз иманның мәні жоқ.
Ал дін – иман, Ислам мен шариғаттардың барлығына
берілген ортақ атау
605
.
Осы мәселені анығырақ түсінуіміз үшін Әбу
Ханифаның Жәхм ибн Сафуанмен әңгімесіне зер
салайық.
Бірде Жәхм Ибн Сафуан Әбу Ханифаға былай
дейді:
– Уа, Әбу Ханифа, сенімен сөйлесетін бір-екі
мәселелерім бар еді.
– Уақытымды босқа өткізгім келмейді. Сенімен
айтысу өз еркіңмен отқа түсумен тең, – дейді оған Әбу
Ханифа. Сонда Жәхм:
– Айтар сөзімді тыңдамастан, неге мен жайлы
бұлай үкім бересің? – дейді.
– Сен жайлы небір сөздерді есіттім. Меніңше,
мұсылман адам бұлай сөйлемес болар.
604
Әбу Ханифа,
әл-Алим уәл-мұтааллим.
11-б.; Ибн Хазм, әл-
Фасл
фил-миләл уәл-ахуа уән-нихал
(баспаға дайындаған Мұхаммед
Ибраһим Наср-Абдуррахман Ұмайра), Жидда 1982, 3-т.,
227-б.
605
Фиқһул-акбар, 11-б.