360 / 400
360
Әбу Ханифа және ханафи мәзһабы
ақидаға қатысты пікірталастарға тікелей араласуы бұл
салада қалам тербеуге еріксіз итермелеген
652
.
1. әл-Фиқһул-әкбар. Көпшілік ғалымдардың
көзқарасы бойынша, бұл Әбу Ханифаның өзіне тән
еңбек ретінде саналғанымен, кейбір тақырыптардың
оған кейіннен қосылғандығын айтқандар да бар.
Мәселен, Ахмет Әмин бұл шығарманың Әбу Ханифаға
тән екенін мойындаумен қатар, кейбір тақырыптар
оған кейіннен қосылған деген пікір білдірген. Шибли
Нұғмани нақты қай мәселелердің қосылғанын айта келе,
бұған жәухар, араз секілді терминдердің қолданылуын
мысал ретінде берген.
Әбу Захра аят (мұғжиза), керемет және истидраж
ұғымдарының арасындағы айырмашылықтар ерте
кезеңдердегі еңбектерде кездеспейтіндігін, сондықтан,
бұл тақырыптар кейінгі кезеңдерде Матуриди мен
Әшғаридің көзқарастарына орайластырылып қайта
жазылғандығын алға тартады. Сонымен қатар, оның
ойынша әл-«Фиқһул-әкбарда» Пайғамбарымыздан
(саллаллаһу аләйһи уә сәлләм)
кейінгі адамдардың ең ардақтылары
Әбу Бәкір, Омар, Осман және Али деген рет-ретімен
аталуы өзге манақиб кітаптарындағы хазірет Алиді
Османнан артық санағандығына қатысты мәліметтерге
сәйкес келмейді
653
.
652
Кеңірек мәлімет алу үшін қараңыз: Р. Алтынташ,
Ебу Хани-
фенин келам методы ве «Фиқһул-екбер» адлы есерине
иөнелтилен базы итиразлар,
Ислами араштырмалар журналы,
Ебу Ханифе өзел сайысы, 15-т., №1-2, Анкара, 2002, 194-195-б.
М. Игит,
Илк дөнем ханефи кайнакларына гөре Ебу Ханифенин
усул анлайышында сүннет,
«Из» баспасы, Стамбул, 2009, 75-
76-б.; Ю. Шевки Явуз, 2-т., 188-189-б.
653
Әбу Захра,
Әбу Ханифа
, 149-150-б.