371 / 400
371
Әбу Ханифа және ақидалық көзқарастары
Фиқһ кітаптарының жазыла бастауы
Ханафиліктің таралуының тағы бір негізгі
себептерінің бірі – ханафи фиқһ кітаптарының Әбу
Ханифа мен шәкірттерінің кезінде жазыла бастауын-
да. Алдыңғы бөлімде айтып өткеніміздей, фиқһтық
мәселелер әуелі қырық кісілік арнайы алқада әбден
талқыланып, ой сүзгісінен өткеннен кейін мына Зуфәр
ибн Хузәйл, Әбу Юсуф, Дәуіт ат-Таий, Әсәд ибн Амр
әл-Бәжәли, Юсуф ибн Халид әс-Сәмти, Әбу Мутғи әл-
Балхи, Нұх ибн Әбу Мәриям, Мұхаммед ибн Уәхб, Аия
ибн Язид секілді фақиһтар оларды жинап, жүйелеп
хатқа түсірген
666
. Бұлардың арасынды Әсәд ибн Амр
әл-Бәжәли, Нұх ибн Әбу Мәриям, Әбу Юсуф пен қатар
Имам Ағзамның дәріс алқасына отыз жыл қатысқан
Яхия ибн Зәкәрияның ханафи фиқһының жазылып,
жинақталуында белсенді түрде атсалысқандықтары
айтылады
667
.
Әбу Юсуфтың біздің заманымызға дейін келіп
жеткен төрт шығармасы, Имам Мұхаммедтің «Захирур-
риуая» кітаптары тобының арасындағы алты кітабы мен
«Надирур-риуая» кітаптары сол кездегі Ирак фиқһын
танытатын негізгі әрі сенімді қайнаркөз кітаптар болып
табылады.
Әбу Ханифаның алғашқы шәкірттерінің шәкірттері
саналған Исмаил ибн Хаммад, Әбу Сүлеймен әл-
Жузжани(Журжәни), Әбул Хафс әл-Кәбир, Бишр ибн
Ғияс, әл-Мәриси, Иса ибн Әбан, Ибн Сәмаа, Бишр ибн
Уәлид әл-Кинди, Яхия ибн Әксам, Хиләлуррай секілді
ғалымдар да фиқһтың әр түрлі салаларында еңбек
666
Сәймиәри, 2, 107-б.; Мекки, 1-т, 66-б.
667
Бардакоглы, 3-б.