86 / 400
86
Әбу Ханифа және ханафи мәзһабы
– Бұның енді басқалай жауабы болуы мүмкін емес,
– десті шәкірттері. Сол-ақ екен, Әбу Ханифа үшінші
бір нұсқасын ойлап тауып, оны да дәлелдеп шықты.
Шәкірттері бұл жолы да оның уәжін еріксіз мойындап,
ең дұрысы осы деп тапты. Бірақ, көкейлеріндегі сауал-
ды да жасырып қала алмады:
– Уа, имам, бізге жалғыз өзіңіз үш бірдей
көзқарасты дәлелдеп бердіңіз, енді осыны өзіңіз
тарқатып бермес пе екенсіз?
– Бұл мәселенің ең дұрыс жауабы сендердің
алғашқы айтқандарың. Себебі, мынау, – деп жан-
жақты түсіндіріп берген соң, «Бұл мәселенің үш түрлі
жауабы бар. Әр жауаптың да фиқһта өзіндік орны бар.
Ең дұрысы, сендердің алғашқы айтқандарың, соны
ұстаныңдар, ал қалғандарын ұмытыңдар», – дейді
146
.
Мұндай дара, кез келген мәселеде көзқарасын
таңып, оған былайғы жұрттың көзін жеткізе алатын
зерек те ақылды ғалым ғана настардан (Құран мен ха-
дистен) үкім шығаруға лайықты еді. Үкім шығарумен
қоса дәлелі һәм түсіндіру тәсілі де нақты болатын. Әбу
Ханифаның осы қабілетіне тәнті болған Имам Мәлік:
«Егер бұл кісі тастан жасалған мына тіректі алтын
десе, оның алтын екенін дәлелдеп шығады» деп ағынан
ақтарыла мақтаған екен.
Һижри 148 (милади 765) жылы Мусул елі бас-
шыларына қарсы шығады. Мұндай көтеріліс бұрын
да бірнеше мәрте болған еді. Бұл жолғы көтеріліске
халықты харижиттерден Хасан ибн Мужадил бастап
шығады. Мұны естіген Халифа Мансұр ең танымал
146
Мұстафа әс-Сыбаи,
әс-Сүннету уа маканатуһа фи ташриғил-
исламиати
, Дамаск, 1978, 442-б.