Діни толеранттылық және әлемдік діндер

10 / 40

Буддизме күш көрсету химса, күш көрсетпеу ахим-
са, ал саналы түрде зорлық жасау вихимса деп атал-
ды. Осы себепті буддизм авихимсаны (қасақана зорлық
қылудан бас тарту) жақтауда.
«Пали және санскрит тілдерінде вихимса өте
ауыр сөз болып табылады, мағынасы: қатыгездік.
Қатыгездік пен ызаның айырмашылығы белгілі, бірақ
қатыгездік анағұлым жаман. Өйткені көп жағдайда
қатыгездікте .... біреудің жанын ауыртудан ләззат алу
болуы да мүмкін. Сондықтан махаяна буддизмінде ви-
химса күнәлардың ең ауырына жатады»15 .
Буддаға тән төзімділік пен күш көрсетпеу
философиясының мәнін оның мына сөздерінен де
аңғаруға болады:
«Әлемде жеккөрушілікті жеккөрушілікпен тоқ-
татуға келмейді, жеккөрушілікті махаббат қана тоқтата
алады»;
«Жеңісжеккөрушілікті тудырады, өйткені жеңілген
адам өзін бақытсыз сезінеді»;
«Соғыста мың адамды жеңуге болар, алайда ең
мықты жеңіскер өзін жеңе білген адам»;
«Адам ашуды жомарттықпен, ал жамандықты
жақсылықпен жеңе білуі тиіс»16 .
Будданың бұл насихаттарынан жеккөрушілікті
қоздырмауға, қайта махаббатпен тоқтатуға шақыр-
ғанын, жамандық жасаушыларға жақсылықпен жау-
ап қайыру секілді татулық пен өзара сүйіспеншілікке,
ымыраластыққа үндеуді байқаймыз.
Мәселені күшпен шешетіндер көбіне өздеріне
АҚШ-тың бұрынғы мемлекеттік хатшысы Александр
Хейгтың «Бейбітшіліктен де басқа маңызды істер бар»
15 Лекция 2. Будда родоначальник философии ненасилия.
Дереккөзі:
Percev_-_Strannaya_filosofiya_nenasiliya.html Қаралған
уақыты: 11.04.2014.
16 Сонда.
10
Діни толеранттылық және әлемдік діндер