124 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
қалып, сөзді жұмбақ күйге ұшыратады. Мағынаны кеңірек
түсіндіргісі келгенде сөздің ұзап кеткендігі көрінеді. Бұнда
сөздің құндылығын салыстыру арқылы жоғалтып алғанда,
тыңдаушы негізгі мағына мен қосымша мағыналарды айы-
ра алмайтын күйге түседі. Жазушылар кейде тепе-теңдікті
құрастыра алса да көбінесе оны келтіре алмай қалады.
Қаласаңыз МұсхафШәрифті ашыңыз. Құраннан кез-кел-
ген бір сөйлемді алып сөздерін санаңыз. Кейін сол мөлшердегі
басқа бір сөзді алып, мағына жағынан осы сөздерді мағына
және сөз өлшемдерімен теңестіріңіз. Нәтижеде мынаны
көресіз: Құран сөзінде алынып тасталатын ешқандай сөз
табылмайды. Ал, басқа сөзде шығарылған немесе өзгерген
жағдайда сол сөзге нұқсан келтірмейтін сөздерді табасыз.
12
Мысалы,
(Бақара, 3)
сөйлемін алайық. Бұл сөйлемнің меалы
мынадай:
Өздерін ‘4’ ризықтандырғанымыз ‘3’ нәрселер ‘2’ ден ‘1’
пайдаландырады ‘5’
.*
( Бұл жерде мыналарды анықтаймыз:
1)
���
дағы ба’зийет бейнелеген (ْ
�ِ�
) (негізінде (
��ْ �ِ�
)
болып идғам пайда болған) мал-мүліктің барлығын емес,
бір бөлігінің берілетіндігі, садақаға мұқтаж болатын халге
түспейтін дейінінің ғана берілуін білдіреді.
2) (ْ
�ُ��َ�ْ�َ
رَز
) «өздерінң бөлімі, басқасыныкінен емес, өз
малынан берілуі керектігін білдіреді.
3) Мал-мүлікті Аллаһтың мүлкі деп біліп, бергеніне мін-
детсімеуі керек. Бұл жерде «ризықтандырғанымыз» сөзі бер-
ген - Аллаһ, ал құл болса, дәнекер екендігін көрсетеді.ْ
�ُ�
4
�َ �ْ �َ
رَز
3
� �
��
2َ
و
1
12
Зәрқани, Мәнәхил, ІІ, 324.
*
Бұл жерде аят мәтініндегі сөздердің тәртібіне қарай зерттеу жасалады.
Аяттың аудармадағы баламасына негізгі мәтіндегі мағыналас сөздің саны
беріледі.
126