125 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
4)Жәрдемнің қабыл болуы үшін, мұқтаждық болғанжер-
ге берілуі керек.
Инфақ
(َ
ن
�ُ�ِ�ْ�ُ�
), “қажеттен шығу үшін беру”
мағынасына келеді. Шынымен “зәрулік мұқтаждық” делін-
ген нәпақа осы етістіктің атауы.
5) Инфақ тек малмен болмайды, ілім және пікірмен, дене
арқылы жәрдемдесумен де болады. Бұған да (
��
) «нәрселер»
дегі жалпылық дәлел болады.
13
Көріп отырғанымыздай артық ешбір әріп жоқ. Алы-
нып тасталатын немесе өзгертілетін ешбір әріп те жоқ.
Бұл қысқа сөйлем грамматикалық ережелер бойынша
жәрдемнің қабылдану шарттарының барлығын қамтиды.
Сондай мақсатты жеткізу үшін бір адамның қолдана алатын
арабшадағы жүздеген жорамалдан қайсысы мұның орнын
баса алмақ?
Ибн Атийе (ө. 542/1148) секілді үлкен бір тәпсірші
мамандығының беделімен мына нәтижеге жеткен: “Құраннан
бір сөз алынатын болса, барлық араб тілінің астан-кестеңі
шығарылса да, оның орнын баса алатын бір сөз табылмайды”.
Құранның аса көркем, нәзік, ерекше баяндау тәсілін
аңғара алмағанда терең, жан-жақты ойламағандықтарынан
не болмаса, асығыстық себебімен «зайдә», «мұкхамә»,
«тә’кид» деп атаған кей сөздердің саланың жетік маманда-
рынша берілген мағыналары бар.
14
4) ҚҰРАН КӘРІМНІҢ ӘДЕБИ ТҮРЛЕРДІҢ
БАРЛЫҒЫНДАҒЫ КЕМЕЛДІЛІГІ
Заң шығару, қисса, дау және тартыс, насихат, тарих,
ақирет жағдайлары сияқты бір-бірінен айрықша әдеби
13
Б. Сайд Нұрси, «Сөздер», 387-388; Ишарат, 37-38.
14
М. А. Дераз, Небе, 125 б; Зәрқани, Мәнәхил ІІ, 326.
127