41 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
әдістеме жағынан әдемілеп талдау жасаған. Өте нақтылығы
айтылмаса да, реттелуде атақты ислами риуаяттың барынша
сенімді екенін айта аламыз.
Абдұллаһ ибн Мәсғуд, Алқамә (ө. 62/681) секілді алғашқы
тәпсіршілерденжәне де кейінненшыққан кейбір ғалымдардан
жасалған риуаяттарды бағалайтын болсақ, мекки мен мәдәни
сүре және аяттарды ажырату мәселесінде мына өлшемдердің
негізге алынғанын көреміз. Бұлардың бөліп көрсетілген бір-
екеуінен басқасы нақты.
Мына ерекшеліктерге ие болған сүрелер мекки:
1) Сәжде аятын қамтыған барлық сүрелер.
2)
Кәлла
сөзін қамтыған сүрелер.
3) ُ
س
� �
��
ا
�َ� �
�َ
أ
�َ�
(Ей, адамзат!) қамтып, ішінде َ
��ِ��
�
ا
�َ� �
�َ
أ
�َ�
ا
�ُ�َ�
أ
(Ей, мүминдер!) болмаған бүкіл сүрелер
(Хаж, 77 тыс)
.
4) (Бақара сүресінен тыс) пайғамбарлардың және өткен
үмбеттердің қиссаларын қамтыған сүрелер.
5) Адам мен Ібіліс қиссасын қамтыған сүрелер (Бақара
сүресінен тыс).
6)
Хұруф-и мұқатта’амен
басталған (Бақара мен Әли
Имран сүрелерінен басқа) жиырма жеті сүре.
Нақты болған бұл ерекшеліктерден басқа, мекки
сүрелердің едәуір бөлігі мына сипаттарды да қамтиды:
1) Аят пен сүрелер қысқа, баяны жинақы, сөйлемдер
қызулы және екпінді.
2) Аллаһқа және ақиретке иманға (сенуге) шақырады.
Жәннат пен жәһәннам бейнелері көптеу.
3) Жақсы мінез-құлыққа және тура жолға үндейді.
4) Мүшриктермен шайқасады және шіркті шірітеді.
5)
Арабшадағы тәсілді бақылап, анттарға көп орын береді.
43