55 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
Ақырында Құранды құрма ағаштарынан, жалпақ тастардан
және жаттаған адамдардан жинай бастадым».
30
Қайнар деректердің бір ауыздан білдіргендігіне қарағанда
Хазіреті Әбу Бәкір Зәйдке өз жадысындағыға әсте сен-
беуін және әр аятқа екі дәлел болуымен бірге, екі кісіден
жазылған нұсқа іздестіруін әмір етті. Қолдарында Құраннан
жазулы бөлімдер болғандардың барлығына, бұларды Зәйдке
әкелуін жариялады. Бұл мешітте жарияланған еді. Хазіреті
Омар да куәгерлердің қолдарындағы нұсқалардың Хазіреті
Пайғамбардың (с.а.у.) бақылаған-бақыламағандығын нұсқа
иелеріне ант еткізіп, тексертіп, қуаттап отырды. Зәйд те мін-
детін алғаш қабыл алғанда, оның өзіне жәрдемдесуін шарт ет-
кен. Ол да шындап жәрдем еткен.
31
Зәйдтің өзі де жақсы қари бола тұра, өзі секілді басқа
қариларға да қанағаттанып қана қоймай, әр аят турасын-
да Пайғамбар (с.а.у.) мен Жәбірейілдің (а.с.) мұқабәләсінен
өткені туралы екі жазулы куәгер іздестіргеніндей, өте
мұқияттылықпен және ғылыми тәсілмен қарастырған. Тек
қана Тәубе сүресінің соңындағы екі аят туралы қанша іздес-
тірсе де екі жазушы куәгер таба алмаған. Әбу Хузәймадағы
жазулы нұсқаға сүйенуге мәжбүр болған. Ол заманның шарт-
тарында мұндай қаталдық пен ғылыми талғағыштық көрсете
алу оқиғасында «Расында Құранды Біз түсірдік. Әрі шын
мәнінде, оны Біз қорғаушымыз» - деген
(Хыжыр, 9)
иләһи қалау
мен ғинаятты көрмеу мүмкін емес.
Хазіреті Әбу Бәкір дәуірінде бір араға жинақталып
тәртіпке келтірілген парақтар - әл-Мұсхаф деп аталған. Бұл
сөз сөздікте: «Мұқабасында парақтар қамтылған» деген
мағынаныбілдіреді. Діни терминде болса: «Хазіреті Осман ке-
зінде бір ауыздан келісім бойынша аяттары мен сүрелері рет-
57
30
Бұхари, Фәзәйлүл-Құран, Жәмул-Құран, VI, 98.
31
Суюти, Итқан, І, 73.