87 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
руден қашқан және бұл ұқыпты әрекеттері мейілінше та-
бысты болған. Бейне бір бақшаның ең жақсы жемістерін
жинағандай. Жиырма үш жыл бойы түрлі себептермен және
түрлі шарттарға байланысты түскен Құран Кәрімнің әр
сүресінде аяттар нақты орындарын тапқандығын дәлелдегені
сонша көптеген жердегі үйлесім - нүзул себебінің болып -
болмағандығын іздестіруді ойға да алғызбайтындай дәреже-
де. Баяндалуындағы көркем тілділігі, үйлесімділігі сол
аяттың қашан түскенін іздестіруге қажеттілік қалдырмайды
әрі інжудей тізілген аяттарымен 114 сүре, 114 алқа түрінде
заманның мойнын сәндейді.
4
Осылайша Құран аяттарының арасындағы байланыс түрі
мен үйлесімі дерлік нүзул себептерінің орнын алатындай
тәсілде құрылған. Өйткені, нүзул себебі білінбеуі мүмкін. Не-
месе білінсе де бізге жетпеген болуы мүмкін немесе жетсе де
кең тарамаған болуы мүмкін. Бірақ‚ мәтін өз көздерінің ал-
дында болғандықтан адамдар қаласа да‚ қаламаса да осы бай-
ланыстар туралы ой жүгіртетіні даусыз.
ҚҰРАННЫҢ БӨЛШЕК-БӨЛШЕК ТҮСУІ
Құран мәтінінің барлығы бірден түспеген. 23 жылдық
пайғамбарлық дәуірі бойында бөлшек-бөлшек болыпжіберіл-
ген. Құранның әр паршасына нәжм атауы беріледі. Бұл сөздің
басты мағыналарының бірі – «
жұлдыз
». Құран аспанының
жұлдыздарының бөлек-бөлек уақыттарда шығуына да нәжм
сөзінің түбірінен туындаған бір мағына ретінде Құранның
тәнжимі деген ат берілген. Құран – алғашқы тыңдаушылары
мен жауаптылары - Расулұллаһ (с.а.у.) пен сахабалардың
қажеттіліктеріне жауап беретін деңгей түскен.
Құранның өзі бұл ерекшелігінің басты хикметтерін мына
аяттарда білдіреді: «Құранды адамдарға байыппен оқып
89
4
С. Салих, Мәбәхис, 157-бет.