91 / 212
“Хикмет”
баспа үйі
тақырыбында көргеніміздей), 23 жылдай ұзақ уақытқа
созылған, түрлі жағдайлар себебімен енсе де, аяттардың
орындарынан қимылдата алмайтындай дәрежеде орын-ор-
нында тұрулары, адам күші жетпейтіндей иләһи бір туынды
болғандығын көрсетеді. Кез-келген шебер бір жазушының
өмірдің ағысындағы түрлі жағдайларға орай өте өзгеше ілім
бұтақтарының түрлі тақырыптарынан алып, жиырмадан
астам жылда жазған жүздеген бөлімнің барлық тақырып,
сөйлем мен сөздерінің мағына және сөзбе-сөз нақ орындарын
табуы қандай қиын, тіпті‚ мүмкін емес болса, Құранның да
адамның сөзі болуы мүмкін емес.
Өйткені, уақыттың, мекеннің, себеп, жағдай және та-
қырыптардың өзгешелігі, кәдімгідей бытырап бөлшектенуге,
байланыссыздыққа және таралуға жол ашады. Бірақ‚ Құран
ерекше жағдай көрсетіп бөлек-бөлек келсе де, нәтижеде бір-
ден жазылғандай ретті болып тамамдалған. Тағы да мына
оқиға ойға келсе бұл мұғжиза одан сайын айшықтана түседі.
Пайғамбарымыз (с.а.у.) келген аяттарды «пәленше сүренің,
пәлен жеріне орналастырыңдар» - дейтін. Алайда уахидың
үздіксіз келуінен ол сүренің ақыры қандай болатындығын
білмейтін. Міне, осыдан-ақ Құранның: «Бәрін білуші Аллаһ
жағынан келген, аяттары өте орынды, ашық баяндалған кі-
тап»
(Һуд, 1)
екендігі өте түсінікті. Мысалы: Адамның ең ше-
шені саналған бір жазушы Расулұллаһтың (с.а.у.) сөздерін
жинақтап бір кітап жазатын болса‚ оның кітабында дәл
Құрандай мінсіз‚ берік байланыстың іске асуы мәңгі мүмкін
емес еді!
НӘСХ МӘСЕЛЕСІ
Нәсх - сөздікте нақыл немесе жою мағыналарына келе-
ді. Діни терминде болса: «Шариғдің (Аллаһ пен Расулы үкім
беруші) шарғы үкімді кейіннен келген шарғы бір дәлелмен
93