163 / 200
163
Шапағат шамшырағы - әз Мұхаммед (с.а.с.)
«Аллаһ тағала бізден естігенін бұлжытпай
өзгелерге айтып жеткізген кісінің жүзін жарқын
қылып, сансыз нығметіне бөлесін!»
222
деп сахабалар-
ды хадистерді жаттап алып, басқаларға жеткізуге ын-
таландыратын.
Сахабалардың хадис жаттауға деген ынта-ықыласы
мен құлшынысы айрықша жоғары еді. Тіпті кейбір са-
хабалар соңғы елшінің аманатын басқаларға жеткізу
үшін бәрін тастап, арнайы Пайғамбарымыздың
Мәдинадағы мешітінде тұратын. Тарихта олар «асха-
бус-суффа» деген атпен кеңінен мәлім.
Бұған қоса, арабтардың есте-сақтау және жаттау
қабілеті ерекше мықты болатын. Басым көпшілігі
өздерінің аталарының шежіресі түгіл түйелерінің де
тегін жатқа білетін. Араб елінің өлеңдерін жеткізуші
ең әйгілі кісілердің бірі Хаммад (қ. 155/772 ж.)
алфавиттегі әрбір әріп жайлы ұзын қайырымды жүз
өлең жатқа білетінін айтқан. Демек, ұзын саны 3038
шумақты өлеңді жадында ұстаған деген сөз
223
.
Араб жұртшылығы жаттауды жазудан да жоғары
санайтын. Естіген нәрселерін қағазға түсіруге намыс-
танатын. Өлеңдерін қағазға түсірген шайыр оның
жария болуын қаламайтын, өйткені бұл – шайырдың
есте сақтау қабілетінің кемістігін аңғартатын
224
.
Міне, ата-бабаларының тарихына, шежіресіне
қатысты жыр-дастандарды жаттап әбден төселіп қалған
222
Әбу Дәуіт,
Илм, 10
; Тирмизи,
Илм, 7
; Ибн Мажә,
Муқаддима,
18
223
М. Таки Османи, Суннетин дегери ве баглайыжылыгы, (ауд.
М. Өзшенел), Измир, 2007, 88-бетте Зирикли,
әл-Ағлам,
Бейрут, 1969, 2-т., 302-б- дан алған сілтемесі.
224
Османи, Әбул-Фәраж әл-Исбахани,
әл-Ағани
, 61, 611