8 / 52
мынада: «төзімділік» көбіне тұрмыстық немесе
медициналық мәнді білдіреді. Толеранттылық болса
анағұрлым кең мәдени, әлеуметтік және философиялық
ұғым. Бұдан бөлек, «төзімділік» бұл қасиеттің пассивті
қырын көрсетсе, «толеранттылық» белсенді, позитивті
қатынасты білдіреді»
7
.
Күш көрсетпеуге (nonviolence) келсек, ол кез-келген
мақсатқа жету үшін күш қолданудан саналы түрде
бас тартуды білдіретін этикалық және әлеуметтік
тұжырым ретінде белгілі. Әлеуметтік-саяси ұғымда
әлеуметтік әділеттілік үшін күресте немесе қоғамдық
қақтығыстарды шешу кезінде күш қолданудан бас тар-
туды білдіреді. Осы жағынан келгенде бұл ұғымнан
көпшіліктің ойына ә дегенде жағымсыз үстеме мән
келетіні сөзсіз. Сондықтан да толеранттылық сөзімен
бірдей мағынаға келетінін айту қиын. «Социология ме-
жэтнической толерантности» еңбегінің авторларының
да тұжырымдағанындай «толеранттылықтың күш
көрсетпеуден ерекшелігі: бұл ұғымда іс-әрекет бар
және сол іс-әрекеттің мақсатына деген жауапкершілік
бар. Ал күш көрсетпеуден ерекшелігі – мақсатқа жету
құралдарына деген жауапкершілігінде. Толеранттылық
ішкі жан қуатының батылдығы мен жігерлілігін талап
етеді»
8
.
Жоғарыдағы түсініктерді саралай келе мына-
ны айтуға болады. Толеранттылық индульгенция,
төзімділік, тағаттылық,күшкөрсетпеудендеанағұрлым
кең ұғым. Алдағы уақытта да заман өзгерісімен оның
7
Нуржанов Б.Г., Ержанова А. М. Толерантность как
духовная ценность Б. 12 // «Заманауи түркі әлемінің рухани
құндылықтары» атты философия ғылымдарының докторы,
профессор Жақыпбек Алтаевтың 65 жасқа толуына арналған
дөңгелек үстел материалдары. Алматы, 23 сәуір, 2013 ж.
8
Социология межэтничекой толерантности / Отв. Ред. Л. М.
Дробижева. – М.: Изд-во Института социологии РАН, 2003. –
222 с. – С. 29.
8
Діни толеранттылық: кеше және бүгін